ИРН АР13067593 «Қартаю кезінде вакцинаға иммундық жауапты реттеудегі MDSC рөлін зерттеу және вакцинацияның тиімділігін арттырудың фармакологиялық тәсілдерін әзірлеу»

Зерттеу өзектілігі

Көптеген зерттеулер 65 жастан асқан егде жастағы адамдарды вакцинациялау негізінен тиімсіз екенін анықтады, оның себебі иммундық жүйенің функционалдық қабілетінің жасына байланысты төмендеуі болып табылады, бұл иммундық қартаю деп саналады. Ағзада иммундық қартаюдың басталуы мен сақталуының ықтимал себептерінің бірі патологиялық белсендірілген моноциттер мен ерекше метаболикалық және генетикалық профилі бар гранулоциттердің гетерогенді популяциясы болып табылатын миелоидты супрессорлық жасушалар (Myeloid-Derived Suppressor Cells, MDSC) болып табылады, олар жүйелік ауруларды тудыру қабілетіне байланысты ерекше назар аударып, жергілікті иммуносупрессия және Т-реттеуші жасушалары сияқты басқа иммуносупрессивті жасушалардың жинақталуына ықпал етеді. Т-жасушалық ісікке қарсы спецификалық иммунитетті тежеудегі MDSC теріс рөлі онкологиялық процесте тәжірибеде де, клиникада да сенімді түрде дәлелденді. Жұқпалы және инфекциялық емес созылмалы қабынудың дамуына осы жасушалардың қатысуын дәлелдейтін жұмыстардың саны тез өсуде. MDSC-тің инфекцияға қарсы бейімделу иммунитетінің дамуына ықтимал теріс әсері бірқатар эксперименталды зерттеулермен дәлелденді. Бұл зерттеу ескі жануарларға жасалған экспериментте инфекцияға қарсы вакциналарға бейімделген иммундық жауапты реттеудегі MDSC теріс рөлін зерттеуге және осы жасушалардың иммуносупрессивті белсенділігін фармакологиялық басу арқылы вакцинацияның тиімділігін арттыру тәсілдерін әзірлеуге арналған.

Жобаның мақсаты – тәжірибеде қартаю кезінде вакциналарға иммундық жауапты басудағы MDSC рөлін бағалау және вакцинацияның тиімділігін арттыру үшін фармакологиялық әдістерді әзірлеу.

Күтілетін және қол жеткізілген нәтижелер:

Жобалық жұмысты жүзеге асыру барысында келесi мәселелер дәлелденеді деп күтілуде: 1) вакцинамен индукцияланған иммундық жауаптың негізгі реттеушілері ағзаның қартаюына байланысты деңгейі айтарлықтай жоғарылайтын MDSC болып табылады. 2) MDSC белсенділігін фармацевтикалық препараттармен басу вакциналарға иммундық жауаптың жақсаруына әкеледі. Зерттеу үлгісі ретінде BALB/c инбредтік тінтуір желісі пайдаланылады. Сынақ вакцина ретінде инактивтендірілген толық-вирионды SARS-CoV-2 препараттарын пайдалану жоспарлануда, бұл таңдау, ең алдымен, жалғасып жатқан COVID-19 пандемиясымен және егде жастағы адамдарда және COVID-19 үшін басқа қауіп топтарында вакцинаның тиімділігін арттырудың жаңа тәсілдерін әзірлеу қажеттілігінен туындады.

Зерттеу тобының құрамы

Зерттеу тобына молекулалық және жасушалық иммунология және иммунобиотехнология саласындағы жоғары білікті мамандар кіреді.

Зерттеу тобының жарияланымдары: 

• Perfilyeva Y.V., Abdolla N., Ostapchuk Y.O., Tleulieva R., Krasnoshtanov V.K., Perfilyeva A.V., Belyaev N.N. Chronic inflammation contributes to tumor growth: Possible role of L-selectin-expressing myeloid-derived suppressor cells (MDSCs) // Inflammation. – 2018. – V.42(1). – P.276-289. https://doi.org/10.1007/s10753-018-0892-6
• Perfilyeva Y.V., Ostapchuk Y.O., Abdolla N., Tleulieva R., Krasnoshtanov V.K., Belyaev N.N. Exogenous melatonin up-regulates expression of CD62L by lymphocytes in aged mice under inflammatory and non-inflammatory conditions // Immunological investigations. – 2019.- V.48(6). – P.623-643. https://doi.org/10.1080/08820139.2019.1586918
• Абдолла Н., Перфильева Ю.В., Тлеулиева Р., Остапчук Е.О., Красноштанов В.К., Тулеуханов С.Т., Беляев Н.Н. Cозылмалы қабыну белсендендірген миелоидты супрессорлық жасушалар (MDSCs) ісіктің өсуін ынталандырады // Вестник КазНМУ. – 2018. — №2. — С.233-236.
• Perfilyeva Y.V., Kustova E.А., Urazalieva N.Т., Baisheva S.А., Aubakirova А.Т., Tleulieva R.T., Belyaev N.N., Zakiryanova G.К. Effects of L-Selectin stimulation on the expression of chemokine receptor CXCR4 on NK Cells of healthy donors and tumor patients // Exp. Biol. Med. – 2012.-V.153.-N1.-P. 86-88. https://doi.org/10.1007/s10517-012-1650-7
• Perfilyeva Y., Ostapchuk Y., Aktas Cetin E., Yilmaz A., Deniz G., Talaeva S., Omarbaeva N, Oskolchenko I., Belyaev N. Hyaluronan-binding T regulatory cells in peripheral blood of breast cancer patients // Clin. & Cell Immunol. – 2014. – V.6(1). – e286. https://doi.org/10.4172/2155-9899.1000286
• Ostapchuk Y.O., Actas Cetin E., Perfilyeva Y.V.,Yilmaz A., Skiba Y.A., Chirkin A.P., Omarbaeva N.A., Talaeva Sh.G., Belyaev N.N., Deniz G. Peripheral blood NK cells expressing HLA-G, IL-10 and TGF-b in healthy donors and breast cancer patients // Immunol. – 2015.-V.298.-P.37-46. https://doi.org/10.1016/j.cellimm.2015.09.002
• Ostapchuk E.O., Perfil’eva Yu.V., Talaeva Sh.Zh., Omarbaeva N.A., Belyaev N.N. Content of HLA-G+ T cells in the peripheral blood from healthy women and breast cancer patients // Experim. Biol. Med.- 2015.-V.159.-N5.-Р.649-651. https://doi.org/10.1007/s10517-015-3038-y
• Perfilyeva Y., Abdolla N., Ostapchuk Y.O., Tleulieva R., Krasnoshtanov V.C., Belyaev N.N. Expansion of CD11b+Ly6Ghigh and CD11b+CD49d+ myeloid cells with suppressive potential in mice with chronic inflammation and light-at-night-induced circadian disruption // Res. — 2017. – N66. — P. 711-724. https://doi.org/10.1007/s00011-017-1052-4
• Belyaev N.N., Abdolla N., Perfilyeva Y.V., Ostapchuk Y.O., Krasnoshtanov V.K., Kali A., Tleulieva R. Daunorubicin conjugated with alpha-fetoprotein selectively eliminates myeloid-derived suppressor cells (MDSCs) and inhibits experimental tumor growth // Cancer Immunology, Immunotherapy. – 2018. — V.67. – P.101-111. https://doi.org/10.1007/s00262-017-2067-y
• Balabekova M.K., Ostapchuk Y.O., Perfilyeva Y.V., Tokusheva A.N., Nurmuhambetov A., Tuhvatshin R.R., Trubachev V.V., Akhmetov Z.B., Abdolla N., Kairanbayeva G.K., Sulev K., Belyaev N.N. Oral administration of ammonium metavanadate and potassium dichromate distorts the inflammatory reaction induced by turpentine oil injection in male rats // Drug and chemical toxicology, https://doi.org/10.1080/01480545.2019.1585446
• Zakiryanova G., Perfilyeva Y., Abdolla N., Kustova E., Urazalieva N., Ostapchuk E., Tleulieva R., Belyaev N. Human CD117-positive and CD117-negative NK cell subsets// Immunology, Special Issue: Abstracts of the Annual Congress of the British Society for Immunology, Liverpool, UK, 5–8 December, 2011. – – 2011. — V.135. – Р.90.
• Ostapchuk E.O., Perfilyeva Y.V., Kustova E.A., Urazalieva N.T., Omarbaeva N.A., Talaeva S.G., Belyaev N.N. Functional heterogenity of circulating T regulatory cell subsets in breast cancer patients // Breast cancer. – 2018. — V.25(6). – P.687-697. https://doi.org/10.1007/s12282-018-0874-4, 4 цитрования.
• Belyaev N. N., Ostapchuk Y.O., Perfilyeva Y.V. Regulatory NK cells: A potentially negative role in cancer//Chapter in the book Horizons in cancer research. Vol.69. Editor Watanabe H.S., New York, by Nova Science Publishers, Inc., 2018. — P.1-57.

Потенциалды пайдаланушылар үшін ақпарат

Өмір сүру ұзақтығы ұлғайған сайын, әлем халқы мен 65 және одан жоғары жастағы адамдардың саны 2050 жылға қарай екі есе артып, 1,5 миллиард адамға жетеді деп күтілуде. Әлемде 65 және одан жоғары жастағы халықтың үлесі 1990 жылғы 6 пайыздан 2019 жылы 9 пайызға дейін өсті. Бұл үлес 2050 жылға қарай 16 пайызға жетеді деп болжануда, әлемдегі әрбір алтыншы адамның жасы 65 және одан жоғары болады. Осыған ұқсас жағдай Қазақстанда да байқалады. Көптеген инфекциялардың ауырлығы егде жастағы адамдарда жастарға қарағанда жоғары, ал жұқпалы аурулар көбінесе мүгедектік пен тәуелсіздікке әкелетін асқынулармен байланысты. Бұл денсаулық сақтау жүйесіне үлкен қиындық тудырады, сондықтан жұқпалы аурулардың алдын алу салауатты қартаюды қамтамасыз ету және өмір сапасын жақсарту үшін маңызды шара болып табылады.

Бұл жобаны жүзеге асырудың тікелей әлеуметтік-экономикалық әсері кез келген іргелі зерттеулер сияқты шалғай сипатта болады. Осыған қарамастан, бұл жобаны іске асыру егде жастағы адамдарда вакцинацияның иммуногенділігін арттырудың ықтимал жолдары туралы бастапқы мәліметтерді алуға мүмкіндік береді, бұл сайып келгенде, егде жастағы адамдардың және жұқпалы аурулардан созылмалы қабынуы бар басқа да қауіп-қатер тобының өлім-жітімінің төмендеуіне әкелуі мүмкін, халықтың осы топтарының өмір сүру сапасын жақсарту, әлеуметтік белсенді, еңбекке қабілетті жастағылар шекарасын көтеру және сайып келгенде, елдің экономикалық әлеуетін арттыру және денсаулық сақтаудағы шығындарды азайту.