Аль-Фараби 1150 жыл

Алматыда Әбу Наср әл-Фарабидің 1150 жылдығын тойлау ресми басталды.

2019 жылдың 29 қаңтарында Алматыдағы әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде (ҚазҰУ) Әбу Насыр әл-Фарабидің 1150 жылдығын мерекелеудің ресми басталу салтанаты өтті. ЮНЕСКО демеушілігімен халықаралық деңгейде кең көлемде аталып өтілетін әл-Фарабидің мерейтойлық жылы әлемнің 40-тан астам елінен қонақтарды жинады, деп хабарлайды zakon.kz тілшісі.

ҚазҰУ студенттер сарайында мерейтойлық жылдың ресми ашылу салтанаты өтті. Салтанатты шараға Қазақстан Республикасының Мемлекеттік хатшысы Қырымбек Көшербаев, Алматы қаласының әкімі Бақытжан Сағынтаев, мемлекет және қоғам қайраткерлері, БҰҰ және ЮНЕСКО, ИЫҰ, ТҮРКСОЙ және басқа да халықаралық ұйымдардың, Қазақстандағы дипломатиялық өкілдіктердің өкілдері, жоғары оқу орындарының ректорлары, ғылыми орталықтар мен ғылыми-зерттеу институттарының басшылары, белгілі шетелдік және отандық ғалым-фарабиологтар қатысты.

Салтанатты жиын басталмас бұрын оған қатысушылар университеттің бас алаңындағы Әбу Наср әл-Фараби ескерткішіне гүл шоқтарын қойып, әл-Фараби атындағы кітапхана орталығының ашылу салтанатына қатысты, онда  Шығыстың ұлы ойшылына арналған мұражай экспозицияларымен танысты. Сондай-ақ, оның шығармаларының көрмесін, ол туралы отандық және шетелдік басылымдарды, Қазақстанның Тұңғыш Президенті, Абай және Алаш қозғалысы қайраткерлерінің залдарын, сирек және құнды кітаптар қорын, цифрлық оқу залын тамашалады.

Салтанатты шараны ашқан Қазақстан Республикасының Мемлекеттік хатшысы Қырымбек Көшербаев әл-Фарабидің 1150 жылдығын мерекелеу ұлы ғалымның мұрасын елімізде де, шетелде де зерделеу мен түсінуге қуатты серпін беретінін ерекше атап өтті.

Ол Шығыстың ұлы ойшылының мерейтойы ЮНЕСКО-ның есте қаларлық даталар мен оқиғалар күнтізбесіне енгізілгенін және ИСЕСКО, ИЫҰ, ТҮРКСОЙ және басқа да ұйымдардың қолдауымен халықаралық мәдени орындарда кеңінен аталып өтетінін айтты.

…Әл-Фараби мерейтойы аясында Парижде, Нұр-Сұлтанда және Түркістан облысында ғылыми симпозиумдар жоспарлануда, оларға әлемнің 40-тан астам елінен жетекші ғалымдар қатысады, халықаралық экспедициялар ұйымдастырылады, шетелде әл-Фараби орталықтары ашылады, бүгінгі таңда ғалымның еңбектері басылып, аударылды, деректі фильмдер сериясы жасалды, – деді Қырымбек Көшербаев.

Салтанатты сөзінде Алматы қаласының әкімі Бақытжан Сағынтаев та 2020 жыл ел тарихы үшін маңызды атаулы даталарға бай екенін атап өтті. Біріншіден, бұл әлемге әйгілі ғалым Әбу Насыр әл-Фарабидің 1150 жылдығы, ал Ұлы ойшыл жылының ашылуының Алматы қаласында өтуі бекер емес.

…Өйткені, еліміздің бас оқу орны – әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті мен іргелі және жүйелі зерттеулердің ғылыми орталығы – Ұлттық ғылым академиясы бiздiң қаламызда орналасқан. Алматыда да кітапхана мен Әл-Фараби орталығы белсенді жұмыс істейді, Әл-Фараби мұрасын зерттеу орталығы ашылды. Осындай мәдени маңызы бар іс-шаралар негізінде Сіздерді тамаша қаламызға қош келдіңіздер және баршаңызды әл-Фарабидің 1150 жылдығымен құттықтауға рұқсат етіңіздер! – деді қала әкімі.

Сонымен қатар, ол кез келген өркендеген халықтың негізі өткенге көз жүгіртуді ұмытпай, болашаққа қорықпай қарай білуінде екенін баса айтты. Өзінің мәдени құндылықтары мен дәстүрлерін білу — прогреске жетудегі маңызды қадам. Заманауи жаһандану әлемімен тығыз байланыста отырып, тарихымыздың қалыптасуы мен дамуындағы ұлы тұлғалардың орасан зор рөлін түсіну қажет.

Бүгінгі шараның басты себебі – әлем ғылымы мен өркениетінің дамуына өлшеусіз үлес қосқан орта ғасырдың ұлы ойшылы, энциклопедист және философ Әбу Насыр әл-Фарабидің рухани мұрасына тағзым ету және оған деген құрметімізді білдіру. Біз үшін мақтаныш – ұлы ойшылдың қазақ жерінің ұрпағы екенін сезіну. Әбу Наср әл-Фарабидің қосқан үлесі, оны «екінші ұстаз» деп те атайды, әлемде философия, логика, метафизика және жаратылыстану сияқты ғылымдардың маңызы жағынан теңдесі жоқ. Философтың «ізгі қала» туралы ойлары қазіргі қала өмірі үшін де өзекті. Ол әзірлеген «қала идеалы» әділеттілік тұжырымдамасына, азаматтардың өзара қолдауына және оның тұрғындарының ортақ игілікке жету жолдарына негізделген. Әрине, қазіргі өмір шындығында бұл миссияға жету қиын сияқты. Дегенмен, ол ең болмағанда адамдардың ұмтылысын жақсы жаққа өзгертіп, оларға адамзаттың мәңгілік мақсаттарының бірі – келісім мен бақыт табуды үйретуге қабілетті, – деді Бақытжан Сағынтаев.

Ол мың жыл бұрынғыдай, біздің алдымызда дәл осындай міндеттер тұр – жайлы жағдай жасау және қала тұрғындарының өмір сүру сапасын жақсарту. Мұның барлығы 7 стратегиялық бағытты айқындайтын «Алматы-2050» қаланың даму стратегиясында ескерілді.

Сондай-ақ, қала әкімі әл-Фараби мұрасын зерттеп, бүгінгі күнге бейімдеу бағытында да қыруар жұмыс атқаруымыз керектігін қадап айтты. Осыған байланысты бірқатар шаралар қабылдауды ұсынды.

…Әл-Фараби мұрасын зерделеу әлі күнге дейін күн тәртібінен түспей тұр және біз көп нәрсені зерттеп, жұмыс істеуіміз керек. Біріншіден, әл-Фарабидің шет тілдеріне аударылған шығармаларын дүние жүзінің түкпір-түкпірінен өз Отанымызға жинақтап, әкеліп, әл-Фараби орталығын ашуымыз керек. Сондай-ақ 1975 жылы ойшылдың 1100 жылдық мерейтойынан басталған әл-Фараби шығармаларын аудару ісін қайта бастау қажет. Екіншіден, Алматы – жастар қаласы. Жастар – елдің болашағы. Ойшылдың дәл осыны ойлап, кезінде «Елдің болашағын білгің келсе, жастық шағыңды көрсет, мен сенің болашағыңды болжаймын» деген екен. Әл-Фарабидің адамды интеллектуалдық және адамгершілік жағынан жетілдіруге арналған еңбектерін зерделеу арқылы тәрбиелеу қоғамды ізгілендіруге септігін тигізері сөзсіз. Осыған орай Алматы қаласы әкімінің стипендиясына әл-Фараби мұрасын зерделеуге студенттер арасында ашық конкурс жариялаймыз», — деді Бақытжан Сағынтаев.

Үшіншіден, 2009 жылдан бері Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің қолдауымен Алматы қаласында Әл-Фараби олимпиадасы өткізіліп келеді. Бұл жарыс Жәутіков олимпиадасындай халықаралық деңгейде болуы керек деп ойлаймын. Төртіншіден, біз «Әл-Фараби ізімен» интерактивті картасын әзірлеуді, соның негізінде интерактивті тур маршрутын әзірлеуді ұсынамыз. Бесіншіден, аспан денелерін зерттеу ілімі ұлы ойшылдың ғылыми саласына енді. Әл-Фараби мұрасын жасөспірімдер арасында кеңінен насихаттау мақсатында Алматы обсерваториясында Фараби бұрышын ашуды ұсынамын, деп түйіндеді сөзін Бақытжан Сағынтаев.

Сондай-ақ ЮНЕСКО-ның Қазақстан, Қырғызстан, Тәжікстан және Өзбекстан бойынша кластерлік бюросының директоры Криста Пиккат салтанатты сөз сөйледі. Ол 1150 жылдығын мерекелеудің ЮНЕСКО-ның 2020 жылға байланысты мерекелердің жаһандық тізіміне енуі бұл оқиғаға дүниежүзілік мән беретінін атап өтті. Ал мерекені қосу Ұйымның халықтарды әлемдік мәдениеттің, ғылым мен білімнің дамуына қосқан үлесін насихаттау арқылы жақындастыру міндетіне сәйкес келеді.

…… Әл-Фараби өмірі – өмір мен білімге ұмтылудың, дүниені тану мен өмірдің мәнін түсінудің үлгісі. Ұлы ғалым, данышпанның ой толғаулары мен рухани дәйексөздерінде адамды тұлға етіп тәрбиелеп, шынайы адами құндылықтарды нығайтуға болады. Ұлы ұстаздың даналығы бүгінде өзекті әрі үлкен мәнге ие. Ғалымның трактаттары белгілі бір деңгейде түсінуді, ішкі дайындықты, хабардарлықты қажет етеді. Ал Қазақстандағы жетекші жоғары оқу орындарының бірі әл-Фараби есімімен аталуы кездейсоқ емес. Бұл өте символдық, өйткені университет өз қызметінде таным мәселелеріне назар аударады, адамның мүмкіндіктері мен қабілеттерін ашуға деген ұмтылысты дамытуға ықпал етеді. Ғалым есімі университетке, оқытушылар мен студенттерге белгілі бір мәртебе жүктейді – сондықтан университет мерейтойлық шараларды жүзеге асырудың негізгі орындаушысы болып тағайындалды, – деді Криста Пиккат.

Ол сондай-ақ жаңа Әл-Фараби орталығының құрылуы мен жұмыс істеуі БҰҰ мен ЮНЕСКО үшін үлкен маңызға ие екенін атап өтті. Әл-Фарабидің көзқарасы мен мұрасы тұрақты дамудың жаңа күн тәртібіне, сондай-ақ ЮНЕСКО-ның бағдарламалары мен мақсаттарына сәйкес келеді. Сондықтан Орталық тек Қазақстанда ғана емес, сонымен қатар Орталық Азияда мәдениетаралық диалогты ілгерілетуде ЮНЕСКО-ның белсенді серіктесі бола алады. Орталықтың қызметі ЮНЕСКО-ға жастар арасында ғылымды ілгерілетуге, тұрақты дамуға жәрдемдесу үшін қажетті білім мен дағдыларды ілгерілетуге, соның ішінде бейбітшілік пен зорлық-зомбылықсыз мәдениетті ілгерілетуге және мәдени әртүрліліктің құндылығын түсінуге көмектесе алады.

Іс-шараның ресми бөлімінің соңында қонақтарға ұлы ғалымның өмірінен сыр шертетін театрландырылған қойылым, сондай-ақ қазақстандық эстрада жұлдыздарының қатысуымен мерекелік концерт ұсынылды.

 

Түпнұсқа мақала: https://www.zakon.kz/5005008-prazdnovanie-1150-letiya-abu-nasra-al.html