Зертхана қызметкерлері

Андрей Викторович әл-Фараби атындағы ҚазҰУ биология факультетінің түлегі (2002 ж.).  Биотехнология магистрі (2004 ж.). ҚР БҒМ ҚН М.ә. Айтхожин атындағы Молекулалық биология және биохимия институтының аспирантурасында оқыды (2004-2006 жж.). Ресей ғылым академиясының Сібір бөлімшесінің Химиялық биология және іргелі медицина институтында интернатурадан өтті, Новосибирск, Ресей (2006 ж.); «Секвенирлеу және фрагментті талдау негіздері» бойынша оқудан өтті, Уоррингтон, Ұлыбритания (2007 ж.); Базель Ботаника институтында микроРНҚ-мен жұмыс істеу әдістерін меңгеру бойынша тағылымдамадан өтті. Базель, Швейцария (2007 ж.). 2018 жылы М. Айкімбаев атындағы Қазақ карантиндік және зооноздық инфекциялар ғылыми орталығында «II-IV патогендік топтағы аса қауіпті инфекциялардың қоздырғыштарымен жұмыс істеу әдістері мен әдістері» біліктілігін арттыру курсынан өтті, Алматы қ.

2001 жылдан 2016 жылға дейiн М.ә. Айтхожин атындағы Молекулалық биология және биохимия институтының ақуыз және нуклеин қышқылдары зертханасында лаборант – кіші ғылыми қызметкер – ғылыми қызметкер – аға ғылыми қызметкер болып жұмыс істеді. 2016-2022 жылдар аралығында – ИМББ Ақуыз және нуклеин қышқылдары зертханасының жетекші ғылыми қызметкері. 2023 жылдың қаңтар айынан бастап сол зертхананың меңгерушісі болып тағайындалды. 2012 жылдан қазіргі уақытқа дейін «Ұлттық ғылыми-техникалық сараптама орталығы» АҚ жүргізетін кешенді сараптама аясында ғылыми жобалар мен есептерді қарау және сараптау бойынша ғылыми эксперт.

11 ғылыми жоба мен грантқа қатысып, үшеуінде ғылыми жетекші болды.

2016 жылы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің «Алғыс» грамотасымен марапатталған.

Ысқақов Болат Құдайбергенұлы

Болат Құдайбергенұлы Ысқақов С.М. Киров атындағы ҚазМУ биология факультетінің түлегі (1973), сол жылы Қазақ КСР ҒА Ботаника институтының ақуыз және нуклеин қышқылдары биохимиясы зертханасының күндізгі бөліміне аспирантураға түсті. 1981 жылы академик М. Айтхожиннің жетекшілігімен Қазақ КСР ҒА Ботаника институтының диссертациялық кеңесiнде «Жоғары сатыдағы өсімдік жасушаларының информасомаларының және РНҚ-байланыстырушы белоктарының әртүрлі кластарының полипептидтік құрамы» тақырыбында кандидаттық диссертациясын қорғады. Б.Қ Ысқақов 1997 жылы М.В.Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінің диссертациялық кеңесiнде «Молекулалық биология» мамандығы бойынша «Өсімдіктердегі ақуыз биосинтезінің молекулалық механизмдерін және реттелуін зерттеу» тақырыбында докторлық диссертациясын қорғады. 1999 жылы нострификациядан өтіп, биология ғылымдарының докторы ғылыми дәрежесі берілді. 2002 жылы Болат Құдайбергенұлы Ысқақовқа биология мамандығы бойынша профессор атағы берілді.

Болат Құдайбергенұлы көптеген ғылыми орталықтарда тағылымдамадан өтті: РФ (Мәскеу, Пущино); Ұлыбритания (Кентербери, Данди); Швейцария (Базель); Израиль (Волкани орталығы).

Болат Ысқақовтың жетекшілігімен Қазақстанда алғаш рет құрғақшылыққа төзімді трансгенді өсімдіктерді (картоп, темекі), сондай-ақ антисенсті РНҚ және РНҚ интерференция тәсілдерін қолдана отырып, фитопатогендік вирустарға төзімді өсімдіктерді алудың биотехнологиясы құрылды және жетілдірілді. Өсімдік жасушаларында трансляциялық бақылаудың жануарлардан ерекшеленетін спецификалық механизмдері жұмыс істей алатыны алғаш рет белгілі болды, бұл кейбір ақуыздық факторлардың қатысуынсыз трансляцияның басталуын қамтамасыз етеді.

1994-2004 жылдар аралығында Ысқақов Б.Қ. INTAS, US AID, INCO COPERNICUS, Royal Society, SCOPUS шетелдік қорларының гранттары есебінен қаржыландырылатын көптеген халықаралық жобалар аясында ғылыми-зерттеу жұмыстарына жетекшілік етті. Бұл жобалар Швейцария, Германия, Ұлыбритания, Ресей және Израиль ғалымдарымен бірлесіп сәтті жүзеге асырылды.

Оның қалыпты жағдайда және қоршаған ортаның қолайсыз факторларының әсерінен өсімдіктердегі трансляцияны реттеудің молекулалық механизмдері туралы іргелі зерттеулері басымдылық болып табылады және халықаралық стандарт талаптарына жауап береді. Бұған мынадай халықаралық ғылыми журналдардағы жарияланымдар дәлел: FEBS Letters; Biochimica және Biophysica Acta; Еуропалық биохимия журналы; Биохимия; Өсімдіктер туралы ғылым; Нуклеин қышқылдарын зерттеу; Молекулалық биология; Биохимия; өсімдік физиологиясы; Биополимерлер және жасуша. Болат Құдайбергенұлы 200-ден астам жарияланымның, оның ішінде 1 монографияның авторы. Хирш-индексы 6 және 128-ден астам сілтемесі бар, Scopus-та 35 жарияланымы бар.

Ол «Гендік инженерия» типтік оқу бағдарламасын әзірлеп, оны 1998 жылдан бастап әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың биология және биотехнология факультетінің молекулалық биология және генетика кафедрасында студенттеріне оқытты. Болат Ысқақовтың жетекшілігімен 6 кандидаттық, 1 докторлық және 1 Ph.D. докторлық диссертациялары аяқталып, қорғалды. Қазіргі уақытта Ph.D. докторанттарының жетекшісі болып табылады.

1979 жылы бір топ ғалымдардың құрамында ғылым мен техника саласындағы КСРО Ленин комсомолы сыйлығының лауреаты атағы берілді; 2019 жылы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің «Ғылымды дамытуға сіңірген еңбегі үшін» төсбелгісімен марапатталды.

Карпова Оксана Владиславовна

Биология ғылымдарының кандидаты

Жетекші ғылыми қызметкер

E-mail: o.karpova@imbb.org.com, oxkarpova@mail.ru

Оксана Владиславовна 1989 жылы Жданов атындағы мемлекеттік университетін физиология мамандығы бойынша бітірген (Ресей Федерациясы, Иркутск қ.). 1989 жылдан 1990 жылға дейін сол университеттің физика-химиялық биология кафедрасында тағылымдамадан өтті. 2005 жылы «Төзімді трансгенді өсімдіктерді құру мақсатында антисенсті РНҚ-ның молекулалық нысаналары ретінде картоптың Y-вирусының геномдық РНҚ-ның реттеуші аймақтарын зерттеу» тақырыбында кандидаттық диссертациясын қорғады.

1995 жылы Волкани-Центр, Израильдегі Егістік және бау-бақша дақылдары институтында, 2000 жылы Венгриядағы Гедолле қаласындағы Ауылшаруашылық биотехнологиялар орталығында тағылымдамадан өтті.

1990 жылдан 2008 жылға дейін М.ә. Айтхожин атындағы Молекулалық биология және биохимия институтында аға лаборант – кіші ғылыми қызметкер – ғылыми қызметкер болып жұмыс істеді. 2008 жылдан бастап – институттың Ақуыз және нуклеин қышқылдары зертханасының жетекші ғылыми қызметкері болып табылады.

Оксана Карпова бес жобаға бас орындаушы ретінде қатысты. 2018-2020 жылдар аралығында «Вирус пен өсімдіктің өзара әрекеттесуінің молекулярлық механизмдерін зерттеу және вирустық материалды жақсарту мақсатында хост жасушаларының РНҚ интерференциясы процесін басатын картоп вирусының S ақуыздарын анықтау» (картоп өсімдіктерін қалпына келтірудің жаңа әдісі әзірленді) тақырып бойынша грант жетекшісі болды. Қазақстан Республикасының 4 инновациялық патентінің тең авторы.

Ғылыми қызығушылық саласы: Вирустардың молекулалық биологиясы, өсімдіктердегі РНҚ интерференциясы. Биотикалық және абиотикалық кернеулерге төзімді генетикалық түрлендірілген өсімдіктерді алу. Темекінің, картоптың, рапстың трансгенді өсімдіктерін жасап шығару.

Полимбетова Нәйлә Сейітжанқызы

Нәйля Сетжанқызы С.М. Киров атындағы ҚазМУ биология факультетінің түлегі (1973). Қазақ КСР ҒА Ботаника институтының ақуыз және нуклеин қышқылдары биохимиясы зертханасында аспирантурада оқыды (1976). 1985 жылы академик М.ә. Айтхожиннің жетекшілігімен Қазақ КСР ҒА Молекулалық биология және биохимия институтының диссертациялық кеңесiнде «Жоғары сатыдағы өсімдіктер жасушаларының ядролық рибонуклеопротеидтері» тақырыбында кандидаттық диссертациясын қорғады.

Ғылыми орталықтарда біліктілігін арттыру бойынша тағылымдамадан өтті: Мәскеу мемлекеттік университеті (Мәскеу қ., РФ), Густав Русси онкология институты (Париж қ., Франция).

1973-1983 жылдар аралығында Қазақ КСР ҒА Ботаника институтында ақуыз және нуклеин қышқылдары биохимиясы зертханасында, молекулалық биология және өсімдіктер биохимиясы бағыты бойынша аға лаборант – кіші ғылыми қызметкер болып жұмыс істеді. 1983 жылдан 2005 жылға дейін Молекулалық биология және биохимия институтының жасушалық инженерия зертханасында кіші ғылыми қызметкер – ғылыми қызметкер – аға ғылыми қызметкер болып жұмыс істеді. 2005 жылдан берi – М.ә. Айтхожин атындағы Молекулалық биология және биохимия институтының ақуыз және нуклеин қышқылдары зертханасының жетекші ғылыми қызметкері болып табылады.

100-ден астам жарияланымның, соның ішінде халықаралық рецензияланатын жетекші ғылыми журналдардағы 13 мақаланың (FEBS Letters; Biochemistry; Plant Science; Nuclein Acids Research, Biochemistry, Bioorganic Chemistry, Molecular Biology) және халықаралық конференциялар жинақтарындағы баяндамалардың тезистерінің авторы. Қазақстан Республикасының 5 инновациялық патентінің бірлескен авторы. (Хирш индекс – 3, дәйексөз саны 54, жарияланымдар саны 13).

Жұмыс істеген жылдары әртүрлі қорлардың (USAID, INTAS, COPERNICUS, SCOPES) көптеген халықаралық гранттары аясында ғылыми зерттеулерге қатысты. Нәйля Сетжанқызы Полимбетова Молекулалық биология және биохимия институтының биохимия мамандығы бойынша диссертация қорғау жөніндегі диссертациялық кеңесінің мүшесі болды және диссертациялық кеңестің ғылыми хатшысы қызметін атқарды.

Полимбетова Нәйля Сетжанқызы 2016 жылы өсімдік жасушаларында ақуыз синтезін реттеудің молекулалық механизмдері бойынша басым іргелі зерттеулерді, сондай-ақ өсімдіктердің қоршаған ортаның стресс факторларына бейімделуінің жаңа биотехнологияларын әзірлеу бойынша қолданбалы зерттеулерді орындағаны үшін Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Ғылым комитетінің Құрмет грамотасымен марапатталды.

Станбекова Гүлшан Есенбекқызы

Гүлшан Есенбекқызы Станбекова М.В. Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінің биология факультетінің түлегі (1986), сонымен қатар биология факультетінің генетика кафедрасының аспирантурасында күндізгі бөлімде оқыды. 1992 жылы Н.И. Вавилов атындағы жалпы генетика институтында (Мәскеу қ.) «генетика» мамандығы бойынша кандидаттық диссертациясын қорғады.

Гүлшан Есенбекқызы Густав Росси институты (Франция), Дармштадт техникалық университеті (Германия), Волкани орталығы (Израиль) сияқты жетекші шетелдік орталықтарда ғылыми тағылымдамадан өтті.

Гүлшан Есенбекқызы келесі бағыттар бойынша жұмыс істейді: фотосинтез гендерін зерттеу, рекомбинантты ақуыздардың гетерологиялық экспрессиясы, гендік кітапханаларды құру, мақсатты ақуыздарды өндіретін трансгендік және трансплазмалық өсімдіктерді алу. АП05132066 «Транспластомиялық өсімдіктерде рекомбинантты қой шешек вирусының антигендерін экспрессиялау технологиясын әзірлеу» гранттық жобасының жетекшісі болды (2018-2020).

Александрова Алена Михайловна

Алена Михайловна әл-Фараби атындағы ҚазҰУ биология факультетін бітірген (2009). Биотехнология магистрі (2011). 2017 жылдан бастап әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде PhD докторантурада оқиды.

2019 жылы CIRAD-INRA-SupAgro-да докторантура бойынша «Biology and Genetics of Plant-Pathogen Interactions» зерттеу тобында 3 айлық тағылымдамадан өтті (Монпелье қ., Франция).

2009 жылдан 2021 жылға дейін Институттың ақуыз және нуклеин қышқылдары зертханасында – лаборант – кіші ғылыми қызметкер болып жұмыс істеді. 2021 жылдан бастап ИМББ ақуыз және нуклеин қышқылдары зертханасының ғылыми қызметкері.

H-индекс: 2 (Scopus), Scopus author ID: 57195066389, Researcher ID: Q-1176-2017, ORCID, 0000-0002-6501-3510.

Наргилова Руфина Мұстафаевна

Руфина Мұстафақызы әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің биология факультетін бітірген. Биотехнология магистрі.

2010 жылы М.А. Айтхожин атындағы Молекулалық биология және биохимия институтының ақуыз және нуклеин қышқылдары зертханасында лаборант болып жұмыс істей бастады. 2014 жылдан бастап осы зертхананың кіші ғылыми қызметкері.

2013 және 2014 жылдары Мәскеудегі Бүкілресейлік ауылшаруашылық биотехнологиясы ғылыми-зерттеу институтында тағылымдамадан өтті, онда нақты уақыттағы ПЦР генінің экспрессиясын бағалаудың заманауи әдісін меңгерді.