miRNA-ның мақсатты гендермен байланысын және онкопатологиядағы экспрессия деңгейін зерттеу

          М.А. Айтхожин атындағы молекулалық биология және биохимия институтының құрылымдық және функционалдық геномика зертханасының ғалымдары ҚР ҰҒА академигі Н.А. Айтхожинаның басшылығымен және зертхана меңгерушісі Е.Е. Аширбеков қазақ әйелдерінде сүт безі обырын диагностикалаудың биомаркерлері ретінде микроРНҚ қолдану мүмкіндігіне зерттеулер жүргізді. МикроРНҚ – бұл көптеген гендердің қызметін реттеуші ретінде адам ағзасында маңызды рөл атқаратын кішкентай РНҚ молекулалары болып табылады. Тіндерде, қанда, зәрде және т.б. көптеген патологияларда микроРНҚ-ның қалыпты мөлшерінің нақты өзгеруі байқалады. Белгілі бір микроРНҚ концентрациясының өзгеруін түзетуге және осылайша ауруды диагностикалауға болады.

Қатерлі ісікпен күресудің ең тиімді шарасы – ауру әлі емделіп жатқан кезде тіндердің қатерлі дегенерациясын ерте анықтау. Қатерлі жастағы әйелдер үшін маммографиялық скринингті енгізу – сүт безі қатерлі ісігін ерте анықтау пайызын едәуір арттыруға және, сәйкесінше, пациенттердің өлімін азайтуға мүмкіндік берді. Алайда, маммографияда жас кезіндегі әйелдердің жалған оң нәтижелері бар – 40 және 50 жас аралығындағы 60%-ға дейін, ал статистика көрсеткендей, қазақ әйелдерінде бұл ауру жас кезінде – қазақ әйелдерінің орташа жасы шамамен 50 жаста, Еуропада бұл көрсеткіш 60 жаста. Демек, сүт безі обырын ерте диагностикалаудың жаңа әдістерін іздеу және әзірлеу өте өзекті болып табылады.

Зерттеу нәтижесінде екі микроРНҚ анықталды, бұл ауру сүт безі обырын ерте сатыларда сау әйелдерден жоғары дәлдікпен ажыратуға мүмкіндік береді. Ұсынылған диагностикалық әдістің басты артықшылықтарының бірі – аз инвазивтілік, яғни талдау үшін тақырыптың веноздық қанын алу жеткілікті. Тағы бір ерекшелігі – техниканың қарапайымдылығы және қан плазмасындағы микроРНҚ-ның жоғары тұрақтылығы.

Зерттеу нәтижелерін растау және микроРНҚ негізінде жаңа биомаркерлерді дәрігерлік практикаға енгізу үшін қосымша зерттеулер, оның ішінде клиникалық зерттеулер жүргізу қажет.