AP19575254 «Циркадиандық ырғақ бұзылуымен біріктірілген семіздік үлгісіндегі мелатониннің миелоидты супрессорлық жасушалардың фенотиптік және функционалдық сипаттамаларына әсері»

AP19575254 «Циркадиандық ырғақ бұзылуымен біріктірілген семіздік үлгісіндегі мелатониннің миелоидты супрессорлық жасушалардың фенотиптік және функционалдық сипаттамаларына әсері».

Зерттеу өзектілігі

Тәуліктік ырғақтардың бұзылуы қабыну реакцияларының дамуына алып келетіні және иммундық функцияларды нашарлататыны белгілі, сонымен қатар әртүрлі аурулардың, соның ішінде семіздіктің дамуы және/немесе асқынуының қауіп факторы болып табылады. Семіздік ауру ретінде қазір бүкіл әлемде кең таралған және маңызды қоғамдық денсаулық мәселесіне айналды. Семіздік 2 типті қант диабеті, қатерлі ісік және т.б. сияқты кейбір аурулардың қаупін арттырып, өмір сапасының төмендеуіне әкелетіні көрсетілген. Семіздік салмақтың өсуімен және май тінінің артық жиналуымен ғана емес, сонымен қатар май тінінен, иммундық жасушалардан және қабынудың молекулалық медиаторларынан қабыну адипокиндерінің бөлінуінен туындайтын созылмалы қабыну процесімен сипатталады. Жақында миелоидты супрессорлық жасушалар (MDSC) созылмалы қабынудың ең маңызды промоуторларының бірі екендігі көрсетілді. Бұл жасушалардың деңгейі циркадиялық ырғақ бұзылыстарында және семіздікте айтарлықтай артады. Тәуліктік ырғақтардың бұзылуы адаптивті және туа біткен иммундық жүйенің әртүрлі жасушаларының функцияларын, сүйек кемігіндегі жасушалардың дифференциациясын және олардың шеткі аймақтарда жиналуын, қабыну цитокиндерін өндіруді реттей алатын мелатонин секрециясының реттелуінің бұзылуына әкеледі. Біз мелатониннің MDSC дифференциациясы мен белсенділігін модуляциялауға қатысуы мүмкін деп болжадық. Сондықтан бұл зерттеу семіздікпен біріктірілген тәуліктік бұзылулар үлгісінде мелатониннің миелоидты супрессорлық жасушаларға әсерін зерттеуге бағытталған.

Жобаның мақсаты

Жобаның мақсаты мелатониннің MDSC индукциясына әсерін, сондай-ақ олардың тәуліктік ырғақ бұзылыстарымен бірге тәжірибелік семіздік кезіндегі фенотиптік және функционалдық сипаттамаларына әсерін бағалау болып табылады. Бұл семіздік пен циркадиялық ырғақ бұзылыстары фонында дамитын патологиялық процестердің негізінде жатқан иммундық реттеу механизмдерін түсінуге жол ашады.

Күтілетін нәтижелер:

Жобалық жұмысты орындау барысында келесі сұрақтарды дәлелдеу күтілуде: 1) тәуліктік ырғақты бұзу иммундық жауапқа әсер етеді және семіздік кезінде қабыну процесін ұзартады, MDSC жинақталуына ықпал етеді; 2) циркадиялық ырғақты реттеуші мелатонин MDSC функцияларын тежейді және/немесе иммундық жауапты күшейтеді. Алынған нәтижелер семіздікпен және тәуліктік бұзылулармен байланысты иммундық бұзылулардың себептері мен механизмдерін анықтауға көмектеседі. Осылайша, зерттеу нәтижелері циркадиялық ырғақ бұзылыстарымен және семіздікпен байланысты созылмалы ауруларды тиімді емдеу үшін қажетті ақпаратты бере алады. Бұл өз кезегінде созылмалы аурулармен күресудің тиімді жолдарын табуға мүмкіндік береді.

Жобаның ұлттық және халықаралық маңызы

Тәуліктік бұзылыстар мен семіздіктің патогенезі арасында нақты эпидемиологиялық байланыс орнатылды. Семіздік – қант диабеті, жүрек ауруы және қатерлі ісіктің кейбір түрлерін қоса алғанда, басқа созылмалы аурулардың асқыну және өлім қаупін арттыратын жалпы және жаһандық мәселе. Бұл адамдардың сапасы мен өмір сүру ұзақтығын қысқартады. Ұлттық және жаһандық денсаулық пен экономикалық проблемаларды күшейтеді. Сондықтан тәуліктік бұзылыстармен бірге семіздіктің дамуы кезінде миелоидты супрессорлық жасушалардың фенотиптік және функционалдық өзгерістерін зерттеу және мелатониннің MDSC жинақталуына және функционалдық ерекшелігіне әсерін анықтау ілеспе аурулардағы иммундық бұзылулардың себептері мен механизмдерін түсінуге көмектеседі. . циркадиялық бұзылулар. Бұл өз кезегінде Қазақстанда да, шетелде де созылмалы аурулармен күресу мен емдеудің тиімді жолдарын жасауға мүмкіндік береді.

Потенциалды пайдаланушылар үшін ақпарат

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының бағалауы бойынша, артық салмақ пен семіздік әлемде өлімнің бесінші себебі болып табылады. Әлемде 2 миллиардтан астам адам семіздік патологиясымен өмір сүреді. Сонымен қатар, жыл сайын кем дегенде 2,8 миллион ересек адам артық салмақ немесе семіздік салдарынан қайтыс болады және бұл сан өсуде. Сонымен қатар, артық салмақ пен семіздікке байланысты басқа патологиялар дамиды, оның ішінде 44% қант диабеті, 23% жүректің ишемиялық ауруы, 7% – 41% кейбір ісік аурулары. Қазақстанда да семіздіктің өсуі байқалды. Қазақ тағамтану академиясы соңғы 20 жылда 5 жасқа дейінгі балалар арасында артық салмақ пен семіздіктің таралуы 9 пайыздан 13,4 пайызға дейін өскенін хабарлады. Бұл зерттеу тәжірибелік тәуліктік бұзылыспен байланысты семіздіктің даму динамикасында иммундық жауапты реттеудің жасушалық механизмдерін анықтау үшін маңызды. Осы Жобаны іске асыру барысында алынған нәтижелер метаболикалық бұзылулардың немесе семіздіктің ғана емес, сонымен бірге олармен бірге дамитын басқа да созылмалы аурулардың иммундық патогенезіне қатысатын процестерді, сондай-ақ осы аурулардың алдын алу және емдеу саласындағы ғылыми прогрестің иммундық патогенезіне қатысты процестерді түсінуге ықпал етеді.

Қолдану саласы: жасушалық және молекулалық иммунология. Созылмалы қабынудың иммунологиялық механизмі

Жобаны орындаушылар:

Абдолла Н., PhD (биология), жоба жетекшісі, зертхана меңгерушісінің м.а. Хирш индексі: ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4769-7824. Scopus ID: 57194001982.Web of Science ID: R-2193-2016.
Перфильева Ю.В. – PhD (биология), жетекші ғылыми қызметкер. Хирш индексі: ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6803-0773. Scopus ID: 56823500600. Web of Science ID: AAF-9666-2020.
Остапчук Е. О. – PhD (биология), жетекші ғылыми қызметкер. Хирш индексі: ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3771-423X. Scopus ID: 56823472400. Web of Science ID: D-1254-2015.
Нармуратова Г.Х. – Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ биология факультетінің PhD-докторанты (биомедина).
Әбен Д. – магистр
Әбдусаттарова Ю. – магистр